بسمه تعالی

نگاهی راهبردی به تحولات کنونی یمن

یمنی‌ها از دو هفته پیش اعتراضات خود را علیه سیاست‌های اقتصادی و امنیتی دولت این کشور آغاز کرده‌اند و وارد هفته سوم گردید. مردم یمن جمعه مرحله سوم از اعتراضات مسالمت آمیز علیه سیاست‌های دولت این کشور را با تظاهرات گسترده در صنعا و چندین شهر دیگر به پیش بردند.جنبش انصار الله یمن به رهبری سید عبدالملک الحوثی راهبری اعتراضات مردمی و به نمایندگی از مردم، مسئولیت طرح خواسته های آنها با مسئولان حکومتی را برعهده دارد که این رایزنی ها تاکنون به نتیجه نرسیده است لذا این جنبش به همراهی مردم، سومین مرحله از اعتراضات را امروز جمعه آغاز کرده است.موج جدیدی از اعتراضات جدید ضد دولتی بوده است که پس از اعتراضات سال 2011 که منتهی به برکناری علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق این کشور شد، بزرگترین اعتراضات خیابانی در این کشور بوده است.تظاهرات‌کنندگان با سر دادن شعارهایی مانند « ملت سقوط دولت را خواستار است» و « ملت عقب نشینی نخواهد کرد» خواستار کناره گیری دولت از قدرت شدند

شرکت کنندگان در این تظاهرات تاکید کردند به گزینه انقلابی خود تا تحقق تمام خواسته‌های انقلابیون و ملت یمن ادامه خواهند داد، از این رو گفتند افزایش میزان نارضایتی ها و اعتراض ها جزو برنامه آتی تظاهرات مخالفان نظام خواهد بود و باید دولت به خواسته ها توجه کند.در شهر صعده مرکز استان صعده نیز تظاهرات مشابهی برگزار شده است.معترضان یمنی از روز جمعه گذشته بعد از اینکه دولت به خواسته‌های آنها توجه نکرده بود مرحله دوم تظاهرات را با برپایی چادر در مرکز صنعا پایتخت یمن آغاز کردند.مردم یمن با برگزاری تظاهرات و تحصن های مسالمت آمیز، خواستار لغو دستور آزادسازی حامل های سوخت و برکناری دولتی هستند که آن را فاسد و ناکارآمد در حل مشکلات خود می دانند.  در مقابل دولت یمن نیز اقدامات امنیتی را در پایتخت این کشور تشدید کرده است و برخی از منابع از احتمال دخالت نظامی عربستان در یمن خبر می‌دهند.

از سوی دیگر عبدالملک الحوثی رهبر جنبش انصار الله یمن بر ادامه اعتراض های مسالمت آمیز تا تحقق کامل خواسته های ملت تاکید کرده استهزاران نفر در روزهای اخیر در تظاهرات و تحصن های مسالمت آمیز شرکت کرده اند.در تظاهرات مرحله سوم معترضان شعارهایی علیه دولت عربستان سر ‌دادند و همچنین تاکید کردند تا زمانی که دولت یمن استعفا ندهد و قیمت سوخت به حالت سابق بازنگردد، دست از تظاهرات برنخواهند داشت.تحولات کنونی عرصه سیاسی یمن  حاکی از احتمال  سرنگونی استبداد وابسته به غرب وپیروزی انقلابیون شیعی مردمی می باشد.عبدالملک الحوثی رهبر حوثی ها اعلام کرده که دولت کنونی باید برکنار شود و دولت جدیدی با مشارکت افراد شایست تشکیل خواهد گردد. دولت در زمینه اقتصاد نیز شکست خورد و به جای این که در کشور شراکت ملی حاکم کند، افرادی از اخوان المسلمین و تکفیری ها را به کار گرفت و امتیازات ویژه ای برای افراد خود در نظر گرفت و تحت فشار برخی طرف ها برای حمله به جریان های دیگر و جنگ با آنان قرار گرفت. هیچ کس و هیچ نهادی از رئیس جمهور حرف شنوی ندارد، تا جایی که حتی افراد ما در کنگره که به دستور رئیس جمهور باید مورد حمایت قرار می گرفتند، امنیت نداشتند؛ بنابراین اگر منصفانه بنگریم به این نتیجه می رسیم که این دولت، شکستی مفتضحانه خورده است.اوضاع کنونی در یمن نشان می‌دهد که دولت در تمامی زمینه‌ها شکست خورده است ما به اعتراضات مردمی خود برای تحقق حقوق مردم یمن ادامه می‌دهیم. در واقع تظاهرکنندگان، خطر واقعی در یمن نیستند؛ بلکه کسانی‌اند که فساد را گسترش می‌دهند. ما تظاهرات مسالمت آمیزی را برای سرنگونی دولت برگزار می‌کنیم و به مسئولان دولت نسبت به ارتکاب هرگونه جنایتی در حق تظاهرکنندگان هشدار می‌دهیم. در دولت جدید باید یک کمیته متشکل از کارشناسان اقتصادی روی کار آیند ومسئله بالا رفتن مشتقات نفتی را بررسی و پیگیری کنند.

در حالی که رسانه‌های نزدیک به صنعا تلاش دارند تظاهرات‌ها و اعتراض‌های مسالمت‌آمیز انقلابیون یمن را نظامی جلوه دهند اما حوثی‌ها تاکید دارند که در کنار این انقلابیون تا تحقق مطالبات مشروعشان ایستاده‌اند.

عربستان سعودی تهدید کرده ، برای متوقف کردن آنچه که تلاش حوثی‌ها برای تصرف صنعا پایتخت یمن خواند، از زور استفاده خواهد کرد.دولت سعودی در تلاش برای کمک به حامیان خود در داخل یمن و دولت ضعیف و ناتوان این کشور است که هم پیمانان ریاض به شمار می رود.دولت یمن از حمایت عربستان برخوردار است و درپی اعتراضات گسترده مردم، شاه سعودی دستور داد که تا فوری یک میلیارد دلار فرآورده های سوختی به این کشور داده شود تا شاید از این طریق بتواند اعتراضات مردمی را مهار کند. درپی تشدید تحولات در یمن، عربستان سعودی اوایل هفته جاری تهدید به مداخله در این کشور کرد.ارتش یمن آمادگی خود را بالا برده‌ و تعدادی از تانک‌های «تی 80 » را به تجمع معترضان انتقال داده است. . نیروهای کمربند امنیتی صنعا پایتخت یمن اعلام کردند که به دستور وزارت کشور برای جلوگیری از ورود افراد مسلح و سلاح به پایتخت، تمام ووردی های منتهی به صنعا را مسدود کرده است.

درپی شکست مذاکرات بین کمیته ریاست جمهوری یمن با جنبش انصار الله، عبدربه منصور هادی رئیس جمهور و فرمانده کل نیروهای مسلح یمن از ارتش این کشور خواست تا برای مقابله با هرگونه احتمالات بسیار هوشیار بوده و سطح آمادگی خود را افزایش دهد.

در ادامه نگاهی به مهمترین محور های تحولات اخیر یمن داریم:

1-اصلی ترین خواست عبدالملک الحوثی، رهبر حوثی‌ها در یمن از طرفداران خود آمدن به خیابان‌های صنعاء پایتخت و دیگر شهرهای یمن و برگزاری تظاهرات گسترده جهت سرنگونی دولت است .

2- منصور هادی نیز با مشخص کردن تنها خواستار توقف تظاهرات‌های مردمی و عقب‌نشینی آنها از میدان‌های تحصن است.

3-شاه سعودی برای مهار اعتراضات و نجات دولت یمن به تکاپو افتاده و دستور اعطای نفت و پول فوری و بلاعوض به یمن را صادر کرده است.

4-مذاکرات برای متقاعد کردن این جماعت و مردم یمن به عقب‌نشینی از مطالبات مشروعشان شکست خورده.

5-حوثی‌ها از تشکیل دولت جدید استقبال کرده‌اند .

6-با امید وفضل خدا دولت مستبد کنونی درآینده نزدیک مغلوب شده و پیروزی انقلاب مردمی یمن پیروز خواهد شد.

7-انقلابیون خواسته دولت صنعا را مبنی بر تسلیم سیاسی رد کرده و نمی‌خواهند بار دیگر انقلابشان مصادره شود.

اجرای مصوبات کنفرانس گفت وگوی ملی یکی دیگر از خواسته های مردم است.-8

9-جنبش انصارالله تحت رهبری سید عبدالملک الحوثی با اعلام سومین مرحله از اعتراضات مردمی، خواستار تجمع معترضان در جاده منتهی به فرودگاه صنعا شد.

10-معترضان تداوم تظاهرات تا تحقق خواسته هایشان را تاکید کردند.

  شورای امنیت در این بیانیه از آنچه آن را به زعم خود "فعالیت ها و اقدامات ضربه زننده به روند انتقال سیاسی و امنیت در یمن" از سوی جنبش انصار الله این کشور خواند، ابراز نگرانی کرد و خواستار پایان آن شد.شورای امنیت در بیانیه خود تمام طرف های موجود در یمن را به حل اختلافات از طریق گفت و گو، رایزنی و خودداری از خشونت به منظور تحقق منویات سیاسی فرا خواند.از تمام کشورهای عضو سازمان ملل خواست تا از مداخله خارجی که باعث ایجاد درگیری و بی ثباتی سیاسی می شود، خودداری و از روند انتقالی سیاسی در یمن حمایت کنند.شورای امنیت در بیانیه خود همچنین بر ضرورت نیاز به تدوین پیش نویس قانون اساسی از طرف مراجع ذیربط در یمن برای ارجاع به مسئولان و سپس برگزاری همه پرسی درباره آن تاکید کرد.شورای امنیت در این بیانیه از آنچه آن را به زعم خود "فعالیت ها و اقدامات ضربه زننده به روند انتقال سیاسی و امنیت در یمن" از سوی جنبش انصار الله این کشور خواند، ابراز نگرانی کرد و خواستار پایان آن شد.نماینده دائم یمن در سازمان ملل از گروه انصارالله یمن خواست خود را به نتایج کنفرانس گفتگوی ملی این کشور متعهد بداند.به گزارش شبکه تلویزیونی العربیه، خالد بحاج در سخنان خود در نشست شورای امنیت برای بررسی اوضاع یمن گفت: بار دیگر شورای امنیت به صورت یکپارچه حمایت خود را از روند سیاسی یمن در سایه طرح شورای همکاری خلیج فارس و سازوکار اجرایی آن و قطعنامه سابق شورای امنیت اعلام کرد. این شورا بار دیگر بر بندهای روشن قطعنامه 2140 در سالجاری تاکید کرد. شورای امنیت به همه افراد و طرف ها درباره مانع تراشی در روند سیاسی یمن و تغییرات مسالمت آمیز در این کشور هشدار داد و تاکید کرد باید علیه مانع تراشان در حل و فصل سیاسی یمن مجازات هایی اعمال شود. موضع همه اعضای شورای امنیت درباره اوضاع یمن بیانگر موضع مسئولانه این شورا و در حمایت از خواسته های ملت یمن در ایجاد تغییرات مسالمت آمیز و تشکیل نظام سیاسی فدرال مبتنی بر احترام گذاشتن به حقوق بشر، آزادی بیان و حقوق زنان است و بیانیه کنفرانس گفتگوی ملی یمن نیز به این موضوعات اشاره دارد. همکاری میان شورای امنیت وهمه نهادهای سازمان ملل با شورای همکاری خلیج فارس الگویی برای موفقیت تلاش های بین المللی و منطقه ای برای حل کانون های تنش ارائه کرده است و ما از تلاش های بان کی مون دبیر کل سازمان ملل، جمال بن عمر مشاور ویژه بان می کون و کارکنان دفتر وی در صنعا و نیویورک و همه نمایندگان سازمان ملل در یمن و سفارتخانه های ده کشور در صنعا و باقی دیپلمات های موثر در این شهر تشکر می کنم.وی افزود: عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور یمن و مقامات سیاسی این کشور خود را به ادامه تلاش برای ایجاد تغییرات مسالمت آمیز و توافق ملی در این کشور متعهد می دانند تا مرحله انتقالی در یمن به پایان برسد و به زودی پیش نویس قانون اساسی جدید یمن به هیئت ملی نظارت ارائه خواهد شد تا تصمیمات کنفرانس گفتگوی ملی یمن اجرا شده و مقدمات خوبی برای برگزاری همه پرسی قانون اساسی جدید فراهم شود تا بتوانیم وارد مرحله انتخابات سراسری شویم. در حالی که دولت یمن به حل مشکلات معیشتی و انسانی و اقتصادی دشوار شهروندان یمنی بر اساس امکانات محدود این کشور ادامه می دهد و تلاش های نظامی و امنیتی برای مقابله با افراط گرایی و تروریسم در جریان است، صنعا از همه کشورها می خواهد که به یمن برای حرکت در مسیر گفتگوی ملی کمک کنند تا تصمیمات کنفرانس گفتگوی ملی که همه اقوام و طوایف این کشور به ویژه برادران انصار الله الحوثی بر آن اجماع نظر دارند اجرا شود. شورای امنیت از انصار الله می خواهد تعامل صادقانه ای با یمن و تصمیمات کنفرانس گفتگوی ملی یمن داشته باشند. انصار الله در این گفتگوها شرکای موثری بودند. از انصار الله می خواهیم از سیاست نمایش قدرت و ایجاد وضع جدید از طریق سلاح و جنگ پایان دهند چرا که این جنگ ها در طول پنجاه سال گذشته یمن را ویران کرده است.از سوی دیگر، هواداران دولت یمن نیز سعی در برگزاری تظاهراتی در حمایت از دولت در پایتخت این کشور به نام "همبستگی ملی برای حمایت از اصول ملی" دارند که سید عبدالملک الحوثی در سخنرانی سه شنبه شب خود این دست تظاهرات و تحرکات را فریب دادن مردم تحت عنوان همبستگی و حمایت از فاسدان کشور دانست. 

"ابوعمر العدنانی" و "ابو الدحداح الازدی" دو عضو سعودی گروه داعش هستند که به تازگی در عراق و یمن به هلاکت رسیده‌اند. به گزارش روز یکشنبه پایگاه خبری شبکه العالم، "زیاد خالد رشید الجعفری" ملقب به "ابوعمر العدنانی" از عناصر گروه داعش روز گذشته هنگام حمله به مقر ارتش عراق در منطقه السکران در نزدیک شهر الحدیثه به ضرب گلوله از پا در آمد.المطیری قبلا در چند منطقه سوریه جنگیده بود. او بین شهرهای ادلب و حمص سوریه تردد داشت و اخیرا وارد عراق شده بود.یکی از نزدیکانش که خواست نامش فاش نشود، به روزنامه "الحیات" چاپ لندن گفت: المطیری 22 ساله از ساکنان شهر جده برادر بزرگتر در بین 11 برادر بود و از دبیرستان فارغ التحصیل شد و تا قبل از ملحق شده به گروه داعش بدون آگاهی خانواده اش در یکسال پیش، بیکار بود.وی با اشاره به مخفی کاری المطیری درباره عقایدش افزود: همگان از رفتنش به سوریه شوکه شدند و او بعد از رسیدن به سوریه به خانواده اش اطلاع دارد. خبر مرگش را نیز از شبکه های اجتماعی در اینترنت فهمیدیم و والدینش از مرگ او بسیار متاثر شدند.در یمن، گروه انصار الشریعه وابسته به شبکه القاعده در جزیره العرب از هلاکت ابوالدحداح الازدی در عملیاتی انتحاری علیه یک مرکز امنیتی در یکی از ورودی های شهر الملا در ساحل حضر موت خبر داد، تا به خیل عاملان انتحاری سعودی در مناطق درگیری در یمن و سوریه و عراق ملحق شود.برخی منابع در گفت وگو با روزنامه الحیات فاش کردند "باسل محمد العمری الزهرانی" 10 سال پیش در عراق جنگیده بود و در زندانهای سعودی نزدیک به مدت هشت سال زندانی بود، و حکم اعدام برایش بریده شد اما این حکم نقض شد و بعد از خروج از زندان به یمن رفت.این جوان سعودی یک سال و نیم پیش به یمن رفت و دو روز پیش یک خودروی بمبگذاری شده را در یک مرکز پلیس النجده در خیابان شصتم در ورودی شهر المکلا منفجر کرد.پیش از این عملیات درگیری های مسلحانه ای بین عناصر گروه انصار الشریعه و نیروهای پلیس در گرفت که در آن تعدادی از دوطرف کشته شدند. شماری از  نیروهای پلیس نیز بر اثر انفجار خودروی یاد شده کشته شدند.

 به گزارش پایگاه خبری شبکه العالم به نقل از روزنامه "الحیات" چاپ عربستان، یک تروریست عربستانی که "حور العین" را در خواب دیده بود، خود را در عملیاتی انتحاری در یمن منفجر کرد!این جوان که "عبد الرحيم العتيبي" نام داشت و عضو گروهک تروریستی موسوم به "قاعدة الجهاد فی جزیره العرب" بود، در آغاز هفته جاری و پیش از هلاکت خطاب به همقطارانش گفته بود که "حور العین" را در خواب دیده که او را به انجام عملیات انتحاری تشویق کرده است!
تروریست های همدست العتیبی در نوشته های خود در توییتر آورده اند که انگیزه و مشوّق وی برای انجام این عملیات، دیدن حور العین در خواب بوده است. عتیبی پیش از آن که به یمن برود، چندین ماه در کنار تروریست های "انصار الشریعه"، از شاخه های القاعده در سوریه، جنگیده بود و سپس به یمن رفت تا به گروهک "قاعدة الجهاد فی جزیرة العرب" ملحق شود.درهمین حال، یک تبعه سعودی دیگر به نام "صالح القشیر" ملقب به ابوعاصم الجزراوی حمله ای تروریستی را در استان الانبار انجام داد. این حمله پیش از عملیات انتحاری داعش در شهر الانبار علیه نیروهای ارتش عراق صورت گرفت.الشقیر در صفوف گروهک موسوم به جبهه النصره بیش از یکسال جنگید و سپس در مناطق مختلف سوریه تردد کرد تا اینکه سرکرده بخش الرشیدیه در شهر دیرالزور این کشور شد.وی در مرحله بعد با اعلام تشکیل گروه داعش با این گروه همراهی کرد و از جبهه النصره اخراج شد و از دیر الزور به شهر حلب در سوریه رفت و ابوبکر البغدادی سرکرده گروه داعش بیعت کرد. الشقیر پس از آن با سایر جنگجویان سعودی به بغداد رفت."سالم هادی الصیعری" نیز دیگر تروریست سعودی بود که در عملیاتی تروریستی علیه ارتش یمن کشته شد. این عملیات را شبکه القاعده در جزیره العرب اجرا کرد. این گروهک تروریستی  که در سال 2009 میلادی از ادغام دو شاخه القاعده در عربستان و یمن شکل گرفت.

گوینده تلویزیون دولتی یمن از سوی نیروهای القاعده تهدید شد که یا فعالیت خود را در رادیو ادامه دهد و یا به آنها جزیه بپردازد! خانم جمیله جمیل که اجرای یک برنامه گفت وگو محور در کانال دولتی "عدن" در یمن را به عهده دارد در حساب کاربری خود در فیسبوک نوشت که چند روز است پیام ها و تماس های مشکوکی از یک فرد ناشناس دریافت می کند که از او می خواهد، ضمن همکاری با القاعده، به جای فعالیت در تلویزیون، در رادیو به کار خود ادامه دهد.وی افزود: این فرد که با صدایی نامشخص با من سخن می گوید، از من خواسته جزیه پرداخت کنم تا سرم را از دست ندهم و مدعی شد که پدرم او را به تماس با من مامور کرده، درحالی که پدر من از دنیا رفته است.این مجری تلویزیون در ادامه گفت: وقتی تهدید کردم که شماره او را به اداره امنیت ملی ارائه خواهم داد، تلفن را قطع کرد و پیام داد که همین اداره امنیت ملی مشکل اصلی ماست و تو هم با دولتی همکاری می کنی که تابع آمریکاست و اقدام به خودآرایی و خودنمایی می کنی.به گفته جمیل، فرد ناشناس وی را تهدید کرده که او و زنان مانند او را به درس عبرتی برای دیگران تبدیل می کند؛ و مدعی شده است که با جی پی اس او را تعقیب خواهند کرد و قصد دارند یک دولت اسلامی از اقیانوس تا خلیج (فارس) بنا کنند.مجری تلویزیون یمن در نهایت از این عضو القاعده پرسیده که از او چه می خواهد و او در پاسخ گفته که جزیه می خواهد. وی نیز پاسخ داده که جزیه را "اهل ذمه" می پردازند، در حالی که او مسلمان است و در نهایت فردی که مشکوک به عضویت در القاعده است از او خواسته که سن خود را بیان کند، اگر بالای 40 سال بود رهایش می کنند؛ و اگر زیر 40 سال باشد سرش را از تن جدا می کنند زیرا جوانان مسلمان را به فتنه دچار می کند!

جوان 30 ساله‌ای كه زمانی دروازه‌بان یک تیم فوتبال بود، امروزه به یكی از تندخوترین و بی‌رحم‌ترین سرکردگان تشكیلات القاعده در یمن تبدیل شده است. سر بریدن 14 سرباز یمن در استان حضرموت در شرق این كشور سؤالات فراوانی را درباره شخصیت فرمانده این كشتار فجیع مطرح كرده است.ناظران بر این باورند، "جلال بلعیدی" از تمامی سركردگان سابق القاعده در یمن، خشن تر و بی رحم تر است و رفتار او بیانگر ارائه الگوی یمنی تشكیلات داعش است كه به روش های خشونت طلبانه و بی رحمانه از جمله جدا كردن سر قربانیان مشهور است.جلال محسن بلعیدی مرقشی، از قبایل مراقشه در استان ابین در جنوب یمن است كه دوستانش اظهار می دارند وی در گذشته دارای شخصیتی مسالمت جو و كاملا متفاوت با رفتار و عملكرد امروزش بوده است.شكری حسین روزنامه نگار یمنی در این باره می گوید: وی قبلا "خجالتی" بود و دوست نداشت زیاد حرف بزند و بسیار كم با دیگران حرف می زد."شكری" كه از دوران ابتدایی بلعیدی را می شناسد بر این باور است كه وی یك جوان معمولی بود و پیوستن وی به القاعده كاملا ناگهانی بود و همه دوستان و آشنایانش و حتی پدرش نیز از این کار دچار شگفتی شدند.این روزنامه نگار ورزشی نویس اظهار می دارد: بلعیدی عاشق ورزش بود. به همین دلیل به مشهورترین باشگاه استان محل زندگی اش، یعنی باشگاه "حسان" پیوست و در تیم های مختلف آن بازی كرد، تا اینكه در فصل 2001- 2000 در تیم اول این باشگاه به بازی پرداخت.به گفته یكی از آشنایان بلعیدی، وی پس از اخذ دیپلم، ابتدا در یك نانوایی مشغول به كار شده بود.اما در اواسط سال 2011 و به دنبال كنترل عناصر  القاعده بر شهر زنجبار در استان ابین، روند زندگی این جوان تغییر كرد. به طوری كه وی به عنوان "حاكم امارت اسلامی ابین" منصوب شد.احمد الرزقه، روزنامه نگار و پژوهشگر مسائل القاعده، در این باره می گوید: زمانی كه القاعده، 70 سرباز یمنی را در ابین اسیر كرد، وی بار دیگر در صحنه ظاهر شد و به عنوان واسطه میان القاعده و دولت، ایفای نقش كرد و سخنرانی مشهوری خطاب به سربازان مذكور ایراد كرد و از آنها خواست تا با القاعده نجنگند.بلعیدی به مدت یكسال "والی" ابین بود، تا اینكه پس از شكست القاعده در عملیات "شمشیرهای طلایی" در جنگ با ارتش یمن، این منطقه را ترك كرد و به طور متناوب در استان های شبوه، البیضاء و حضرموت به فعالیت های افراط گرایانه پرداخت.در حالی كه برخی معتقدند انتشار تصاویر اقدامات خشونت بار نشان دهنده شخصیت بیمار عامل این اقدامات است، گروهی بر این باورند که این فرد با این اقدامات درصدد اعلام وجود و نشان دادن تحرك آزادانه عناصر تروریستی در مناطق مختلف است.شكری حسین بر این باور است كه رفتار و اخلاق خشونت بار قبیله مراقشه كه بلعیدی یكی از اعضای آن است، ممكن است از دلایل تشكیل چنین رفتاری در وجود او باشد.

                                                                                    رضا قارزی- 1393